ششمین همایش ملی پیشرفت‌های معماری سازمانی، آبان ماه 1401 با هدف رشد و توسعه دانش معماری سازمانی وکاربردی نمودن آن در سطح کشور، در دانشگاه شهید بهشتی برگزار می شود.
دکتر فریدون شمس، عضو هیئت علمی دانشکده علوم و مهندسی کامپیوتر و دبیر همایش ملی پیشرفت‌های معماری سازمانی با اعلام این خبر افزود: ششمین همایش ملی پیشرفت‌های معماری سازمانی ایران، امسال در دانشگاه شهید بهشتی در روزهای ۲۵ و ۲۶ آبان ماه برگزار می‌شود. نخستین همایش در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد و در واقع مبدع این همایش‌ها دانشگاه شهید بهشتی بود. سپس به‌تدریج همه‌ساله این همایش در دانشگاه‌های دیگر نیز برگزار شد. همایش دوم در دانشگاه صنعتی شیراز، همایش سوم در دانشگاه صنعتی شریف، همایش چهارم در دانشگاه تهران و همایش پنجم در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. امسال نیز همایش ششم مجدداً در دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌شود و میزبان علاقه‌مندان به حوزه فناوری اطلاعات، مدیرانIT ، دانش‌پژوهان، اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی که در حوزه‌های مرتبط با معماری سازمانی ایفای نقش می‌کنند، هستیم.
دبیر ششمین همایش ملی پیشرفت‌های معماری سازمانی با تشریح اهمیت معماری سازمانی اظهار داشت: در فناوری اطلاعات شاخه‌ای تحت عنوان معماری سازمانی مطرح است. مقطع کارشناسی ارشد این گرایش برای اولین بار از حدود پانزده سال پیش در دانشگاه شهید بهشتی دایر شد و در تعدادی دیگر از دانشگاه‌های ایران نیز این گرایش ارائه می‌شود. اساسا در دوره‌های پیشین هدف این بود که در سازمان‌ها به‌نوعی هم‌راستایی میان کسب‌وکار و فناوری اطلاعات ایجاد کنیم. به عبارت دیگر، هدف معماری سازمانی از دیدگاه مکتب نخست معماری، ایجاد هم‌راستایی میان کسب‌وکار و فناوری اطلاعات بود. این هدف در اغلب سازمان‌های دولتی می‌توانست کاربرد داشته باشد. این نگاه به بعضی از سازمان‌ها و بنگاه‌های تجاری نیز سرایت کرد و مورد استفاده قرار گرفت. اما تدریجا مکتب نخست معماری سازمانی جای خود را به مکتب دوم داد. در مکتب دوم، علاوه بر فناوری اطلاعات، تمام آن‌چه در یک بنگاه و کسب‌وکار قرار می‌گیرد، اعم از داده‌ها، اطلاعات، حوزه‌های مالی، حوزه‌های پرسنلی و همه فناوری‌هایی که در بنگاه مورد نظر است، می‌بایست با کسب‌وکار سازمان هم‌راستا شود. پس یک نوع یک‌پارچگی مورد هدف قرار می‌گیرد و نگاه مکتب دوم به احیای سازمان به‌عنوان یک کل یک‌پارچه برای این‌که به‌صورت هدف‌مند پیش برود و به ماموریت خود دست یابد، می‌باشد. علاوه بر این، با ظهور و بروز تکنولوژی‌های جدیدتر، از جمله صنعت نسل چهار یا اصطلاحاً Industry 4 (مجموعه‌ای از تکنولوژی‌های فناوری اطلاعات، ازجمله Cloud computing، اینترنت اشیا، Digital Twins و بلاک‌چین)، صنعت جدیدی ظرف یک دهه اخیر بروز و ظهور پیدا کرد و زمینه‌ساز نوعی تحول دیجیتالی در بنگاه‌ها، سازمان‌ها و حتی جوامع شد. در این مرحله نقش معماری را شاید بتوان در مکتب و نگاه سومی جست که در این ادبیات شکل گرفت و هدف آن این بود که نه‌تنها یک سازمان به‌عنوان یک کل یک‌پارچه نگریسته شود، بلکه محیط پیرامون سازمان، تأثیراتی که یک بنگاه یا سازمان از محیط پیرامون خود می‌پذیرد، اثراتی که بر روی محیط خود می‌گذارد و به عبارت دیگر، یک اکوسیستم و زیست‌بوم تحت معماری و یک‌پارچگی قرار بگیرد. بر این اساس، مجموعه فناوری‌های نوینی که در صنعت چهارم مطرح شدند، همگی در خدمت این نوع نگرش، یعنی آن‌چه معماری زیست‌بوم یا معماری کسب‌وکار نامیده می‌شود، قرار می‌گیرند و کاملاً هدف‌مند پیش می‌روند.
دکتر شمس با اشاره به نقش و هدف معماری سازمانی تصریح کرد: هدف معماری سازمانی به‌طور سنتی این بوده است که بین کسب‌وکار و فناوری اطلاعات هم‌راستایی ایجاد کند. اما امروزه فراتر از آن‌چه تحول دیجیتالی نام‌گذاری می‌شود، موضوع تکامل دیجیتالی مطرح است که یک گام به پیش محسوب می‌شود. ما در این همایش به دنبال این هستیم که با تلفیق هوش مصنوعی و معماری سازمانی، زمینه لازم برای تکامل دیجیتالی را از طریق معماری سازمانی فراهم کنیم. معماری سازمانی می‌تواند به تحول دیجیتالی جهت دهد؛ چرا که تحول دیجیتالی تغییر و تبدیل است، اما ممکن است این امر با جبر روزگار و شرایط فعلی زمانه پیش رود. تحول دیجیتالی تغییرات مداومی است که بسیاری از مواقع با توجه به تغییر زمانه و محیط اتفاق می‌افتد و با کسب فناوری‌های جدید توسط سازمان‌ها یا خرید آن‌ها انجام می‌گیرد. اما آیا این تحول هوشمند است؟ آیا این تحول رو به تکامل است؟ نقش معماری سازمانی این است که چنین تحولی را از حالت صرف تغییر و تبدیل به سمت تکامل پیش ببرد، به‌شکلی که از فناوری‌های هوشمند استفاده کند و یک استراتژی و راه‌برد صحیح را متناسب با وضعیت هر سازمانی انتخاب کند و بتواند این مجموعه تکنولوژی‌ها را در خدمت سازمان‌ها قرار دهد.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم و مهندسی کامپیوتر با برشمردن محورها و کارگاه‌هایی اظهار داشت: در این همایش محورهایی کلیدی را هدف‌گذاری کرده‌ایم و متناسب با آن تقاضای دریافت مقاله صورت گرفته است. یکی از خصوصیات این همایش آن است که علاوه بر حوزه‌های مرتبط با علوم و جنبه‌های کاربردی معماری سازمانی، که برای تحقق آن یکی از محورها با عنوان «چارچوب‌ها، متدولوژی‌ها و مدل‌های مرجع معماری سازمانی» تعیین شده است، مجموعه موضوعات جدیدی نیز پیش‌بینی شده است؛ مانند تحول دیجیتالی و فناوری‌های هوشمند، مهندسی سرویس، مدیریت داده‌‌های سازمان، کاربرد هوش تجاری و داده‌کاوی در سازمان، حوزه مربوط به امنیت سازمان، مهندسی سازمان و فرآیند‌های کسب‌وکار. این‌ها محورهایی است که اصطلاحا آن‌ها را محورهای افقی نام نهاده‌ایم. مقصود از محورهای افقی حوزه‌هایی است که محدود به یک کسب‌وکار خاص نیست، بلکه در هر کسب‌وکاری ممکن است وجود داشته باشد. اما علاوه بر این‌ها، یکی از خصوصیات همایش ششم این است که محورهای عمودی نیز تعریف کرده‌ایم؛ یعنی کاربردهای معماری سازمانی را در حوزه‌هایی مانند انرژی، حمل‌ونقل، کسب‌وکارهای خرده‌فروشی، بانک و بیمه جست‌وجو کردیم و صاحب نظرانی که تجاربی در این حوزه‌ها کسب کرده‌اند را دعوت کرده‌ایم. لذا علاوه بر محورهای افقی، تعدادی محور عمودی نیز در همایش تعریف شده که در مورد آن‌ها نیز هم مقاله و هم نشست پیش‌بینی شده است.
وی افزود: در این همایش چهار نشست تخصصی با جمع صاحب‌نظران در حوزه‌های مختلف، از جمله در موضوع هم‌افزایی معماری سازمانی و تحول دیجیتالی و هوش مصنوعی پیش‌بینی شده است؛ چرا که موضوع هم‌افزایی معماری سازمانی و هوش مصنوعی شعار اصلی این همایش است. بنابراین، علاوه بر مقالات و محورهای همایش که خدمت شما عرض کردم، تعدادی سخنران کلیدی داریم. خوش‌بختانه سه نفر از افراد سرشناس از نقاط مختلف دنیا در همایش حضور دارند. پروفسور مارکوس هلفرد از ایرلند، دکتر پالابساها از هندوستان که مسئول open group هستند و آقای جان گوتزه از دانمارک که از فعالان شناخته‌شده در حوزه معماری سازمانی هستند، در این همایش ما را هم‌راهی می‌کنند. این افراد سخنرانان کلیدی ما هستند. سخنران افتتاحیه نیز آقای دکتر خوانساری، رئیس محترم سازمان فناوری اطلاعات هستند. نشست‌ها کاملا با موضوعات مورد نیاز جامعه مرتبط است. برای مثال، بحث چگونگی وقوع تلفیق معماری سازمانی و هوش مصنوعی، تحول دیجیتالی، چگونگی کاربرد معماری سازمانی در فروش الکترونیکی و خرده‌فروشی و کاربرد معماری سازمانی در بیمه و بانک، از جمله موضوعات کلیدی در این نشست‌ها است که وجهه کاربردی نیز دارند. علاوه بر نشست‌ها و سخنرانی‌هایی که بیان شد، هفده کارگاه آموزشی از تاریخ ۲۱ تا ۲۴ آبان، یعنی پیش از آغاز همایش در روز 25 آبان، برنامه‌ریزی شده است. تمام کارگاه‌ها به‌صورت مجازی برگزار می‌شود. تا به حال بالغ بر هزار نفر در این هفده کارگاه ثبت نام کرده‌اند. بخش عمده‌ای از شرکت‌کنندگان افرادی از صنعت، مدیران فناوری اطلاعات و کارشناسان حوزه معماری سازمانی که علاقه‌مند به این موضوعات‌اند، می‌باشند.
دکتر شمس در خصوص سرفصل‌های ارائه شده در کارگاه‌های همایش ششم گفت: «مدل‌سازی کاربردی معماری سازمانی به زبان ArchiMate»، «مدل‌سازی معماری سازمانی در عمل: ابزارها و استاندارها» و «متدولوژی تدوین برنامه استراتژیک و طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات با روی‌کرد معماری سازمانی» و «مروری بر تغییرات چهارچوب TOGAF 10» از جمله کارگاه های ارائه شده در این همایش هستند. TOGAF 10 یکی از جدیدترین چهارچوب‌ها است که در سال ۲۰۲۲ ارائه شده است و در این همایش توسط افرادی که در این زمینه تجربه مناسبی به دست آورد‌ه‌اند ارائه می‌شود. یکی از نکات جالب در کارگاه‌های امسال «دفتر معماری سازمانی» است؛ به این معنا که تشکیلات معماری سازمانی را در کارگاه‌های مختلف چگونه باید طراحی و ایحاد کنیم. «معماری و راه‌کارهای یک‌پارچه‌سازی و تحلیل داده‌ها» از دیگر محورهای جالب این کارگاه‌ها است. موضوع دیگری که امسال برای بار نخست در مجموعه کارگاه‌ها پیش‌بینی شده «DDD» یا «Domain Driven Design» است که در سه ساعت ارائه می‌شود. «متدلوژی استفاده‌شده در معماری سازمانی شرکت گروه مپنا» به‌عنوان یک مورد کاملاً کاربردی ارائه خواهد شد. «معرفی پلتفرم هوشمند بهره‌وری»، «هوش مصنوعی توجیه‌پذیر»، «یادگیری تقویتی»، «هوش مصنوعی برای مدیران» و «ابزارهای حکم‌رانی داده» نیز ارائه خواهند شد. از دیگر کارگاه‌های تخصصی ما کارگاه «Ajor Administration Associative» است. «تولید سیستم‌های نرم‌افزاری سازمانی بدون نیاز به کدنویسی، با استفاده از استاندارد BPMN2»، «پیاده‌سازی انبارداده اطلاعات منابع انسانی گروه مپنا و آشنایی با راه‌کار SAP ERP به‌عنوان پلتفرم سیستم‌های یک‌پارچه سازمانی» و نهایتاً «مقدمه‌ای بر معماری سازمانی هوش تصمیم‌گیری استراتژیک دیجیتال» از دیگر کارگاه‌ها به شمار می‌آیند. از این هفده کارگاه که نام بردم پنج مورد رایگان و الباقی نیازمند پرداخت هزینه‌اند.
دبیر ششمین همایش ملی پیشرفت‌های معماری سازمانی در پایان با اشاره به مشارکت و حمایت بخش صنعت از برگزاری این همایش تاکید کرد: یکی دیگر از دلایل کلیدی که این همایش را از همایش‌های سالیان گذشته متمایز می‌کند، مشارکت خاص صنعت و بخش خصوصی است. خوش‌بختانه امسال برای اولین بار ما هیچ حامی مالی از سوی دولت نداریم و امسال تمام حامیان مالی ما از صنعت و تجارت می‌آیند. این نکته نشان می‌دهد که حوزه خصوصی نیز کاملاً به کاربردهای معماری سازمانی علاقه‌مند است. امیدواریم که این همایش به‌شکل موفقیت‌آمیزی برگزار شود.