رییس دانشگاه شهید بهشتی مطرح کرد:
طراحی روش‌مند و مسئله‌محور دانشکده علوم خانواده، پیشرو بودن دانشگاه شهید بهشتی در نظام آموزش عالی را نشان داد
دکتر سید محمودرضا آقامیری، رییس دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با روابط عمومی دانشگاه گفت: دانشگاه شهید بهشتی در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی خود وظیفه طراحی دانشکده علوم خانواده و رشته های آن را از سوی وزارت علوم بر عهده داشته است و این کار را چنان با کیفیت شاخصی انجام داده است که تبدیل به یک نمونه و الگو برای طراحی رشته های دانشگاهی در سطح کشور شده است.
رییس دانشگاه شهید بهشتی با بیان مشخصات و ویژگی های دانشکده علوم خانواده گفت: مهمترین ویژگی طراحی دانشکده علوم خانواده در دانشگاه شهید بهشتی این بود که این طراحی بر اساس روش های علمی و به صورت کاملاً مسئله محور انجام شد. در همین راستا سه گام بسیار مهم برای طراحی رشته های دانشگاهی این دانشکده برداشته شد. در گام اول مجموعه ای از نظام مسائل خانواده های ایرانی در حوزه های مختلف از قبیل خانواده و فضای مجازی، خانواده و تربیت فرزند، خانواده و معاش، خانواده و مسائل اجتماعی و ... تدوین شد. برای طراحی نظام مسائل حداقل از چهار منبع به صورت همزمان شامل گروه‌های کانونی با خبرگان دانشگاهی، مصاحبه با کنشگران اجتماعی، بررسی گسترده ادبیات نظری شامل کتاب ها و مقالات علمی منتشر شده و نهایتا مطالعه تطبیقی گسترده ای از دروس دانشگاهی مرتبط در دانشگاه‌های معتبر دنیا استفاده شده است.
دکتر آقامیری با تبیین ابعاد نظام مسائل طراحی شده در زمینه خانواده، گفت: تدوین این نظام مسائل به نوبه خودش یک فعالیت ارزنده‌ای بود که می‌تواند مجموعه‌ای از فعالیتهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه را چه در دانشکده علوم خانواده و چه در سایر دانشکده‌های دانشگاه هدایت کند. این مسئله محوری، حلقه مفقوده نظام آموزش عالی کشور است که می‌تواند نقش دانشگاه‌ها را در کم شدن مشکلات و نارسایی‌های جامعه پر رنگ‌تر نماید. بدون این مسئله محوری، دانشگاه‌ها از سودمندی کمتری در ارتقای جوامع شان برخوردار خواهند بود.
رییس دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در گام دوم، تلاش شد تا مجموعه‌ای از دروس دانشگاهی بر اساس مجموعه مسائل و نیازهای استخراج شده طراحی شوند. این دروس به گونه ای طراحی شدند تا بتوانند مسائل خانواده های ایرانی که در گام قبلی شناسایی شده بودند را کم نمایند و به آنها بپردازند. در گام سوم، با طبقه بندی دروس، و با در نظر گرفتن انسجام و رابطه منطقی بین دروس، رشته‌های دانشگاهی در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری طراحی شده اند. همان طور که ملاحظه می شود، در این فرایند ما از شناسایی مسائل کف جامعه و در یک فرایند منطقی و استقرایی به شناسایی و تعریف دروس و سپس به تعریف رشته ها رسیده ایم. در گام بعدی نیز، با طبقه بندی رشته ها، گروه های علمی ایجاد خواهند شد.
دانشگاه شهید بهشتی دفتر راهنمای طراحی رشته‌های مسئله محور را تدوین و در اختیار مسئولین مربوطه برای ابلاغ به دانشگاه های سراسر کشور قرار داده است
دکتر آقامیری با بیان این که این فرایند طراحی رشته استقرایی و مسئله محور از ضریب دقت و جامعیت بسیار بالایی برخوردار است، گفت: نتیجه اقدامات دانشگاه در سه مرحله فوق با استقبال مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی مواجه شده است و این فرایند که ما برای طراحی رشته های دانشکده خانواده دنبال کردیم، در حال تبدیل به روش استاندارد کشوری برای طراحی رشته های دانشگاهی در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران است. به همین منظور، دانشگاه شهید بهشتی دفتر راهنمای طراحی رشته‌های مسئله محور را تدوین و در اختیار مسئولین مربوطه برای ابلاغ به دانشگاه های سراسر کشور قرار داده است.
دکتر آقامیری گفت: تدوین نظام مسائل دانشکده علوم خانواده مبتنی بر حداقل شش نظریه علمی در حوزه تعلیم و تربیت و آموزش عالی طراحی شده و حداقل پنج مزیت ارزشمند به همراه دارد. اولین مزیت این روش این است که به دانشگاه این فرصت را می دهد تا به کم شدن مسائل جامعه کمک کند چرا که طراحی رشته های دانشگاهی اش را بر اساس نیازها و مسائل واقعی جامعه انجام می دهد. دوم اینکه به دانشگاه کمک می کند تا رشته ها و دروسش، از جامعیت بیشتری برخوردار باشند چون این رشته ها و دروس را بر اساس مجموعه ای گسترده و چند بعدی از نیازها طراحی کرده است. سوم این که به دانشگاه اجازه نوآوری در دروس و رشته هایش می دهد چون ما را از چارچوب کارهایی که تا الان انجام می‌داده‌ایم و به آنها عادت کرده‌ایم خارج می‌کند. چهارم این که راه‌اندازی این رشته‌ها را تبدیل به فرصتی برای توسعه توانمندی‌ها و داشته‌های دانشگاه می‌کند چون برای طراحی این رشته ها اساسا به داشته‌های‌مان نگاه نمی‌کنیم بلکه بر اساس نیازهای‌مان، داشته‌های‌مان را توسعه می‌دهیم. پنجم این که سوگیری‌های فردی را در فرایند طراحی رشته‌های دانشگاهی به حداقل می رساند چون نظر جمع بزرگی از متخصصان، کنشگران، و ذینفعان مسائل مرتبط را در بر می‌گیرد.
رییس دانشگاه شهید بهشتی با بیان این که دانشگاه سرمایه‌های مادی و معنوی زیادی از کشور را به خود اختصاص می دهد ولی تا کنون موفق نشده است متناسب با جایگاه خودش، نقش آفرینی کند؛ بخشی از این مشکل را به مسئله محور نبودن رشته‌های دانشگاهی مرتبط دانست و گفت: اگر این فرایند مسئله محور در طراحی رشته های دانشگاهی به درستی اجرا شود می تواند بخشی از مشکلات مورد اشاره را کاهش دهد.
وی با اشاره به جایگاه علمی برجسته دانشگاه شهید بهشتی در زمینه رشته های علوم تربیتی و روانشناسی و پیشرو بودن در حوزه آموزش عالی، مسئولیت و عملکرد دانشگاه را در زمینه طراحی این الگو و نیز طراحی دانشکده علوم خانواده در سطح کشور ستود و بیان کرد: مجموعه ای از اساتید برجسته آموزش عالی در این دانشگاه حضور دارند و رشته های کارشناسی ارشد و دکتری آموزش عالی برای نخستین بار سال‌ها قبل در این دانشگاه طراحی و اجرا شده‌اند و سپس توسط دیگر دانشگاه‌ها هم مورد استفاده قرار گرفته اند. علاوه بر آن، وجود پژوهشکده خانواده با توجه به فعالیت ارزشمند آن در بیش از 20 سال مطالعه و تحقیق نظام‌مند در حوزه خانواده و همچنین تربیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مقطع "کارشناسی ارشد و دکتری" و وجود گروه های علمی فعال در آن پژوهشکده، همچینن کلینیک های تخصصی ذیل آن و انتشار فصلنامه علمی خانواده پژوهی و وجود قطب علمی خانواده در دانشگاه شهید بهشتی با حضور اساتید شاخصی همچون سرکارخانم دکتر علم‌الهدی که علاوه بر ظرفیت علمی بالا و دغدغه‌مندی در زمینه علوم تربیتی و خانواده، از تجربه مدیریتی در پژوهشکده خانواده نیز برخوردار هستند، از دیگر ظرفیت‌های دانشگاه شهید بهشتی برای راهبری و طراحی بهتر دانشکده علوم خانواده به شمار می‌آید.
پنج مزیت رقابتی برای دانشکده علوم خانواده در ایران طراحی شد
دکتر آقامیری در ادامه گفت: یکی از منابع مهم دیگر در طراحی دانشکده علوم خانواده، مطالعه تحلیلی و نقادانه تجربیات آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌های معتبر دنیا در زمینه خانواده بود. در مطالعات تطبیقی مهم این است که رویکرد کپی برداری از تجربیات وجود نداشته باشد چون ممکن است تجربیات دیگران ناقص و یا حتی اشتباه باشد و یا این که متناسب با شرایط خودشان باشد. در این چارچوب، مجموعه‌ای کامل از فعالیتهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌های معتبر دنیا در زمینه خانواده استخراج شد و سپس، با نقد و تحلیل آنها، پنج مزیت رقابتی برای دانشکده علوم خانواده در ایران طراحی شد. اولین مزیت رقابتی ما این است که دانشکده علوم خانواده در ایران مبتنی بر تعالیم اسلامی و فرهنگ بومی ایران زمین خواهد بود. در تعالیم اسلام و فرهنگ ایرانی، نهاد خانواده از اعتبار بسیار بالایی برخوردار است و مجموعه ای از فضائل اخلاقی را در درون خود جای داده است. دومین مزیت رقابتی دانشکده علوم خانواده ما در مقایسه با دانشگاه های دیگر دنیا این است که مبتنی بر نیازها و چالش های بومی خانواده های ایرانی بنا شده است. سومین مزیت رقابتی این دانشکده، بین رشته ای بودن آن است. از آن جا که خود مفهوم خانواده، یک مفهوم بین رشته ای است، دانشکده علوم خانواده هم باید بین رشته ای باشد. در این دانشکده، از متخصصان حداقل هفت حوزه علمی استفاده شده است و خواهد شد: علوم تربیتی، روان شناسی و مشاوره، اقتصاد، علوم اجتماعی، فقه و حقوق، علوم بهداشتی، کامپیوتر و فناوریهای نوین. چهارمین مزیت رقابتی این دانشکده نیز توجه به فرصت ها و چالش های فناوری های روز برای نهاد خانواده است. از آن جا که این فناوری ها، بخش جدایی ناپذیر زندگی امروزه ما شده اند، توجه به آسیب ها و فرصت های آنها برای خانواده های ایرانی از اهمیت زیادی برخوردار است. پنجمین مزیت رقابتی این دانشکده، ایجاد یک ارتباط متقابل با جامعه است. به عبارت بهتر، دانشکده علوم خانواده قرار نیست فقط در یک فضای علمی و آکادمیک صرف، تنفس کند. حیات این دانشکده به این است که با جامعه، کنشگران خانواده، بخشهای عمومی و خصوصی مرتبط با خانواده ارتباط مستمر داشته باشد، نیازهای آن ها را دریافت کند و برای آگاه سازی و توانمندی آن ها تلاش نماید.
رییس دانشگاه شهید بهشتی، مهمترین ماموریت دانشکده علوم خانواده را «تربیت نسل آینده ساز» دانست و گفت: هر آموزش و پژوهشی که در دانشکده علوم خانواده صورت می گیرد باید با هدف غایی تربیت نسل آینده ساز باشد. نسلی که دارای قدرت ایمان، تفکر، توانا، باورمند به توانایی های خود، اخلاق مدار، همدل، و عاقبت اندیش باشد. چنین نسلی است که می تواند آینده ایران اسلامی را بسازد و از کوران نادرستی ها و سختی های دنیای معاصر عبور کند. اهمیت این کار وقتی روشن تر می شود که می بینیم هیچ نهادی به اندازه نهاد خانواده در دنیای معاصر ما آسیب ندیده است و از این بابت باید هم نگران باشیم و هم اقدامات عملی و پایدار انجام دهیم. ما برای این کار، نیازمند دانش بومی و البته تخصصی در زمینه خانواده هستیم.
وی با بیان این که دانشکده علوم خانواده پنج هدف اصلی دارد، سه تا از این اهداف را در زمینه آکادمیک و دو تا از آن ها را در زمینه عمومی جامعه دانست و گفت: انجام تحقیقات نوآورانه، ارائه آموزشهای جامع، و پرورش متخصصان اخلاق مدار و تفکر محور در زمینه خانواده، از جمله اهداف آکادمیک این دانشکده هستند. علاوه بر آن، این دانشکده بنا دارد تا به تامین پشتوانه و شواهد علمی برای سیاست های مربوط به خانواده و نیز ارتقای آگاهی های عمومی در زمینه خانواده - به عنوان دو هدف عمومی دانشکده – به صورت مستقیم و بلاواسطه به تامین نیازهای جامعه در زمینه خانواده بپردازد.
دکتر آقامیری، نهادسازی علمی در زمینه خانواده از طریق راه اندازی مدرسه، مهدکودک، و کلینیک های تخصصی؛ راه اندازی رویدادهای علمی ملی و بین المللی با حضور چهره های شاخص علمی؛ راه اندازی انجمن های علمی و پژوهشی؛ راه اندازی مجلات علمی و ترویجی؛ و تقویت ارتباطات علمی بین المللی را نیز از سیاست های این دانشکده برشمرد و گفت: این دانشکده باید فعالیتهای آموزشی و پژوهشی اش را با چهار رویکرد نظری، عمل گرایانه، انتقادی، و درمانی دنبال نماید. صرف رویکرد نظری، نمی تواند برای ارتقای نهاد خانواده در ایران کمک کند. در کنار توسعه مبانی نظری و علمی، باید سه رویکرد دیگر هم وجود داشته باشند. در این راستا، گفتمان سازی پیرامون «خانواده ایرانی – اسلامی» از طریق راه اندازی کرسی های نقد و نظریه پردازی و آزاد اندیشی هم باید در دستور کار قرار گیرد.
رییس دانشگاه شهید بهشتی یکی از چالش های راه اندازی رشته های جدید در دانشکده علوم خانواده را فقر منابع علمی و کمبود اعضای هیئت علمی متناسب با این رشته ها بیان کرد و گفت: ما این چالش را به فال نیک می گیریم و از آن به عنوان فرصتی برای نوآوری، ارتقای منابع علمی و پژوهشی موجود، ارتقای منابع انسانی، و نیز تغییر فرایندهای جاری مان استفاده می کنیم. وی همچنین آینده پژوهی روندهای خانواده در سطح جهان و ایران را برای مواجهه فعال با این روندها و نقش آفرینی در تعیین آینده های مطلوب برای خانواده های ایرانی ضروری دانست و گفت: دانشگاه شهید بهشتی علاوه بر همکاری مستمر و نزدیک با نهادها و سازمان های سیاست گذار، حاکمیتی، و خدماتی دخیل در امور خانواده، از ظرفیت کنشگران و متخصصین شاغل در بخشهای دولتی و خصوصی مرتبط با موضوع خانواده نیز برای ارتقای امور آموزشی، پژوهشی، و ترویجی دانشکده استفاده خواهد کرد.
شایان ذکر است، دانشکده علوم خانواده بر اساس مصوبات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در چارچوب طراحی علمی پیشنهاد شده از سوی دانشگاه شهید بهشتی، در سه دانشگاه شهید بهشتی، تهران، و الزهرا (س) راه اندازی شده است و به زودی دانشجویان خود را در رشته های مختلف مرتبط با خانواده در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری از بین استعدادهای برتر کشور انتخاب خواهد کرد.