آئین نکوداشت دکتر حسین مهرپور با رونمایی از کتاب مجموعه مقالات اهدایی به استاد، سه‌شنبه ۳۰ خردادماه ۱۴۰۲ با حضور دکتر محمد جواد ظریف و جمعی از اندیشمندان و محققان کشور در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
در آیین نکوداشت استاد حسین مهرپور، دکتر سید ناصر سلطانی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، درباره اهمیت این برنامه اظهار کرد: استاد مهرپور با روش ویژه خود که توجه به اهمیت حقوق و جایگاه آن در تاریخ ایران و جدایی از مسلک‌های سیاسی است، مسائل حقوقی را در کنار دیگر نظام‌های حقوقی می‌بیند و می‌سنجد. به همین دلیل، ضروری است جامعه حقوقی ایران، روش و اندیشه‌اش را بشناسد و به جامعه بشناساناند. ارج‌نهادن ایشان به معنای شناساندن اندیشه حقوقی است. سلوک ایشان نمونه و تراز حقوق در ایران است.
سپس، پیام سید محمودرضا آقامیری رئیس دانشگاه شهید بهشتی به مناسبت بزرگداشت دکتر مهرپور قرائت شد. بخشی از پیام وی به شرح ذیل است:
«استاد فرزانه، دکتر حسین مهرپور، مایه فخر و مباهات این دانشگاه بزرگ و جامعه علمی کشور است.
اشراف بر مباحث فقه و شریعت اسلامی در کنار دانش روز و دانشگاهی در قلمرو حساس علم حقوق، ایشان را دارای نگاهی جامع و عمیق کرده‌است.
همچنین حضور در شورای نگهبان به‌ویژه در آغازین سال‌های شکل‌گیری نظام اسلامی و دوران نیاز به تصویب قوانین جدید یا اصلاح قوانین سابق بر مبنای شریعت اسلامی، کاری دشوار و بحث برانگیز بوده‌ا‌ست و استاد دکتر مهرپور در این زمینه حساس، نقش ارزنده‌ای ایفا کرده‌است.
مشاور رئیس‌جمهوری و رئیس هیأت پیگیری و نظارت بر اجرای قانون اساسی؛ قاضی دادگستری در مراحل مختلف آن تا سطح دیوان عالی کشور؛ معاونت قضایی قوه قضائیه و همکاری نزدیک با شهید آیت‌‌الله دکتر بهشتی؛ عضو حقوقدان شورای نگهبان و قائم‌مقام دبیر آن شورا؛ معاون حقوقی و بررسی‌های فقهی مرکز تحقیقات استراتژیک؛ مشاور وزیر امور خارجه، عضو هیأت نظارت بر مطبوعات؛ عضو شورای عالی هلال‌احمر و عضویت در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی از جمله سنگرهایی است که این محقق سختکوش و صبور در آن انجام وظیفه کرده‌است.
اندیشمند فرزانه، دکتر مهرپور، همچنین کتاب‌ها و مقالات ارزشمندی را در زمینه‌های مختلف حقوق بشر با رویکرد اسلامی و به‌ویژه حقوق زن، به زیور طبع آراسته است.
امیدوارم برگزاری چنین قدردانی‌هایی که یک وظیفه اخلاقی ـ انسانی است مایه توسعه روح نشاط و امید در دانشگاه‌های کشور شود.
«نه حسنت آخِری دارد، نه سعدی را سخن پایان
بمیرد تشنه، مستسقیُ و دریا همچنان باقی»
در این مراسم، دکتر گودرز افتخار جهرمی، حقوقدان نیز با ذکر این‌نکته که تجلیل از استاد مهرپور، تجلیل از علم و تقوا است؛ بیان کرد: آثار پژوهشی ایشان به‌ویژه در حقوق بشر، همگی مرجع هستند.
دکتر سید مصطفی محقق داماد نیز درباره استاد مهرپور اظهار کرد: در پی مشروطیت، خواست مردم عدالتخانه و مجلس قانونگذاری شد. به نظر من یکی از مؤثرترین کارهای آن موقع، نگارش رساله یک کلمه از میرزا یوسف‌خان مستشار الدوله بود. او در این رسأله تاکید می‌کند که مشکل ما در ایران، قانون است.
وی ادامه داد: این رساله که در مجالس سری مشروطه‌خواهان خوانده و بررسی می‌شد، ۳۶سال قبل از مشروطیت نوشته شد و الان بیش از یک قرن است که در ایران دائم می‌گوییم مشکل ما قانون است. اما من معتقدم مشکل ما عدم آشنایی مردم با حقوقشان است. درد ما، بی‌قانونی نیست؛ درد عدم آشنایی مردم با حقوق ذاتی خودشان است. ملت ما باید از حقوق خودشان آگاه شوند. تنها کشوری که در منطقه، دانشکده حقوق دارد ایران است و دیگر کشورها کلیه القانون دارند. پیام این اتفاق این است که وظیفه دانشکده حقوق فقط تربیت دانشجو و حقوقدان نیست؛ بلکه آشنایی مردم با حقوق خودشان است. دکتر مهرپور از جمله کسانی است که به دنبال حقوق ملت و آشنایی مردم با حقوق خودشان است. ایشان از مدافعان سرسخت آشنایی حقوق مردم است.
در ادامه این مراسم، دکتر نسرین مصفا از حقوقدانان و از همکاران دکتر مهرپور در حوزه حقوق بشر، گفت: تجلیل از چهره‌های فاخر علمی به معنای ارج‌نهادن بر جایگاه رفیع آنها است. دکتر مهرپور نیز از جمله کوه‌های استواری است که در طول سال‌ها عنایت ویژه به حقوق و حقوق بشر داشته است. وقتی که درباره حقوق بشر و حقوق زنان، کمتر کسی صحبت می‌کرد؛ ایشان از چهار دهه پیش آثاری را تألیف و شاگردانی را تربیت کرد. امروزه حال حقوق بشر در جهان خوب نیست اما نیازمند تغییر نگرش است و حتی نیازمند اعتقاد درونی است که دکتر مهرپور به آن واقف است.
دکتر ابراهیم بیگ‌زاده، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی نیز بیان کرد: ایشان از لحاظ علمی و انسانی، از نادرترین افراد در روزگار تلخ‌تر از زهر است. سوابق علمی و حوزوی و قضایی و شرکت در مجامع بین‌المللی از او فردی جامع ساخته است. حتی شخصیت انسانی دکتر مهرپور، نادر است؛ اهل صداقت در رفتار و احترام به حقوق دیگران فارغ از مباحث خودی و غیر خودی و انصاف و ادب و بخشندگی و سخن بیهوده نگفتن و از همه مهم‌تر، مهربانی است. روزگار ما به چنین بزرگمردانی نیازمند است و این سرزمین اهورایی با یاد و حضور چنین افرادی بر تارک تاریخ می‌درخشد.
دکتر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه پیشین ایران نیز از جمله سخنرانان این مراسم بود که درباره استاد مهرپور گفت: سابقه آشنایی من با ایشان به سه دهه گذشته باز می‌گردد و موجب آشنایی من با بحث حقوق بشر است و از آن زمان در محضر ایشان درس حقوق و انسانیت و همیشه دانشجوبودن را آموختم. من شاهد بودم که ایشان در مجامع بین‌المللی دائم در حال یاد‌داشت برداشتن است.
وی افزود: خدمت بزرگ استاد مهرپور به جامعه ما، رعایت حقوق بشر و شهروندان است. ایشان در این راه تلاش کرد و هزینه داد و می‌دهد. سی سال گذشته، دوران پساجنگ سرد شناخته می‌شود و می‌توانیم بگوییم ما اکنون وارد دوران پساقطبی شدیم. در این دوران، توانایی‌های مختلفی در دنیا شکل می‌گیرند و کسانی قدرت بیشتری پیدا می‌کنند که هنجارسازی می‌کنند و یکی از مهم‌ترین ابراز قدرت بین‌المللی، بحث حقوق بشر است و هیچ موضوعی به این اندازه مهم نیست. کشورهای بسیاری در این زمینه فعالند؛ حالا چه واقعی و چه در سطح تبلیغاتی. در دنیای امروز فراتر از قدرت مادی، هیچ موضوعی به اندازه حقوق بشر برای کنشگر مقبولیت ایجاد نمی‌کند یا مشروعیت او را از بین نمی‌برد. کسانی چون دکتر مهرپور نقش بی‌مانندی برای حضور در چنین کنشگری ایفا کردند و او سعی کرد این نقش را به جامعه ما بیاموزد.
وزیر خارجه پیشین تصریح کرد: نکته مهم برای ما ایرانیان فارغ از اخلاق و مفاهیم مذهبی این است که هیچ چیزی به اندازه حقوق مردم برای ما قدرت ملی نمی‌آفریند. در واقع، حقوق و رعایت حقوق مردم، بالاترین ارزش برای مردم و حاکمیت است.
ظریف افزود: دکتر مهرپور همواره درکنار مردم بود و در زمان ریاست‌جمهوری آقای خاتمی همواره در کنار ایشان، یک‌تنه از حقوق مردم دفاع کرد و دفاع از حقوق مردم، یعنی دفاع از کشور و مردم و حاکمیت؛ ما همواره مدیون ایشان هستیم.
دکتر سید جواد ورعی، استاد حوزه علمیه قم نیز در این همایش درباره اهمیت و نقش حضور دکتر مهرپور در تدوین قانون در شورای نگهبان صحبت کرد.
سپس دکتر محسن اسماعیلی، استاد حقوق دانشگاه تهران اظهار کرد: برگزاری این برنامه، درمانی برای بیماری تملق‌گویی و ناآشنایی با بزرگان است. دکتر مهرپور را از سال ۶۸می‌شناسم و تا امروز با همه فراز و نشیب‌هایی که جامعه ما با آن رو به رو بوده، نه تنها هیچ تلاطمی در شخصیت ایشان به وجود نیامده؛ بلکه ایشان متعالی‌تر شده‌است. ایشان شخصیتی فروتن دارد و معلمی، رسم اوست. استاد هرجا بوده، به تمام معنا بی‌ادعا و معتقد به دین و از بن دندان، از حقوق انسان دفاع کرده و گزارش کارها و آرای خود را در معرض نقد همگان قرار داده‌است.
وی تأکید کرد: شرافت حقوقدان، دفاع از حق است و استاد مهرپور شرافت حقوقدانی را دارد که دفاع از حق می‌کند.
دکتر سعید مهرپور، رئیس پیشین بیمارستان شریعتی و فرزند استاد نیز در این مراسم درباره سجایای پدر گفت: همه ما علوم تجربی در خانواده خوانده‌ایم و پدر فقط حقوق خوانده‌است؛ اما در خانواده همیشه صحبت از حقوق و معنای زندگی است. ما در بحث‌های علوم انسانی، به جد از پدر سؤال می‌کنیم و پدر با بردباری، تمامی صحبت‌های ما را می‌شنود و نقدهای ما را پاسخ می‌گوید. در خانه ما یک چیز معنای زندگی به همه ما می‌بخشد و آن وجود مادر عزیز ماست. ای کاش مسئولان ما نیز، حرف‌های جوانان را گوش می‌کردند و نمی‌گذاشتند حرف‌هایشان در دلشان بمانند. جوانان باید حرف بزنند.
دکتر مهرپور، آخرین فردی بود که در این مراسم به ایراد سخن پرداخت و ابراز احترام و تشکر خود را به استادان و حقوقدانان اعلام کرد.
وی گفت: من خود را لایق برگزاری این برنامه نمی‌دانم. در این مراسم نکات عمیقی درباره حقوق و فقه و حقوق بشر و آموزش حقوق و تلاش برای اجرای آن بیان شد. بحث فقهی و توجه به آن و نقش فقهی در حاکمیت و قانونگذاری هم مطرح شد که در این زمینه تلاش‌های زیادی شده‌است. عنایت به قانون و قانونگذاری هم مسأله مهمی است.
دکتر مهرپور اظهار کرد: من به مناسبت کار علمی و وظایفی که در دادگستری و شورای نگهبان و در رابطه با حقوق بشر و اجلاس‌های بین‌المللی داشتم سعی کردم در ارتباط با حقوق بشر، بین آموزه‌های دینی و آموزه‌های بین‌المللی آشتی برقرار کنم.
وی افزود: در ارتباط با قانون اساسی هم تلاش کردیم که آن را جزو قوانین پیشرفته عرضه کنیم؛ به‌ویژه آنجا که مربوط به مردم است.
دکتر مهرپور تأکید کرد: زمان تغییر کرده و فهم همگان نیز تغییر کرده؛ لذا قوانین هم باید متناسب با زمان تغییر کنند.
وی ادامه داد: ما در دوره اول شورای نگهبان بسیار با فقها صحبت می‌کردیم، ولی آنها بیشتر مبنای فقهی را مد نظر داشتند و حقوقدانان خیلی نمی‌توانستند کاری بکنند، به‌ویژه درباره دیه بسیار بحث شد.
دکتر مهرپور درباره دوران خاتمی و بحث اجرای قانون اساسی و پیگیری آن توضیح داد: برخی تصور می‌کردند که قوه مجریه به دنبال دخالت در قانونگذاری است. ما دقیقا نظرمان اجرای قانون اساسی بود که حتی به خود رئیس‌جمهوری هم تذکر می‌دادیم.
وی در پایان تصریح کرد: بالاتر از همه چیز، رعایت حقوق شهروندان و مردم است و اگر حاکمیت این حق را نقض کند، تاریخ قضاوت خواهد کرد و حکومت باید در برابر خدا و مردم و جامعه جهانی پاسخگو باشد.
در پایان این مراسم از ارج‌نامه دکتر مهرپور رونمایی شد.
منبع: خانه اندیشمندان علوم انسانی
