دکتر حسن فارسیجانی در گفت‌وگو با روابط عمومی دانشگاه شهید بهشتی:
در قرن 21 دانشی‌شدن مدیریت تنها راه بقا محسوب می‌شود
دکتر حسن فارسیجانی عضو هیئت علمی و دانشیار گروه مدیریت صنعتی و فناوری اطلاعات دانشکدة مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی است. ایشان فارغ‌التحصیل دانشگاه برادفورد انگلیس در رشتة مدیریت صنعتی هستند. در کارنامة ایشان سابقة فعالیت به عنوان مدیر گروه مدیریت صنعتی و ریاست دانشکده مدیریت و حسابداری دیده می‌شود. با این استاد محترم گفت‌وگویی از سوی روابط عمومی دانشگاه شهید بهشتی ترتیب داده‌ایم که تفصیل آن را در زیر مطالعه می‌نمایید.
- بفرمایید و بیان کنید که نحوۀ عضویت شما به عنوان عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری در دانشگاه شهید بهشتی چگونه بوده است؟
در ابتدا تشکر می‌کنم از جنابعالی و سایر همکاران محترم در رابطه با برگزاری این جلسه، من دوره کارشناسی را، در رشتة مدیریت صنعتی در دانشکده جامع انفورماتیک و مدیریت دانشگاه شهید بهشتی با کسب رتبه اول به اتمام رساندم، و در طی این مدت ضمن تحصیل، فعالیتهای مختلفی در زمینه های فرهنگی، تربیتی، اجتماعی داشتم. با توجه به اینکه رتبه اول دانشکده جامع انفورماتیک و مدیریت را کسب نمودم، دانشگاه شهید بهشتی بورسیة تحصیلی ادامة تحصیل در خارج از کشور را به اینجانب اعطا کرد، که با توجه به جنگ تحمیلی ترجیح دادم، در داخل کشور و دانشگاه تربیت مدرس ادامه تحصیل دهم. در سال 1368 در رشته مدیریت صنعتی از دانشگاه تربیت مدرس فارغ التحصیل شدم. در همان سال در آزمون اعزام دانشجو به خارج از کشور پذیرفته شدم، و در دانشگاه برادفورد انگلستان، در شهر برادفورد، جهت ادامه تحصیل عزیمت نمودم. پس از اتمام دوره دکتری در رشته مدیریت صنعتی (مدیریت تولید در کلاس جهانی) و فوق دکتری در دانشگاه برادفورد، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی شدم. سپس در سال 1387 مدیریت گروه مدیت صنعتی و در سال 1388 ریاست دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی به طور همزمان به اینجانب واگذار شد. در طی سال‌های 1387–1391 موفق به راه‌اندازی شش نشریه علمی پژوهشی برای گروه‌های تخصصی در دانشکده شدم، و با توجه به اهمیت مسایل فرهنگی شورای فرهنگی در دانشکده را راه‌اندازی کردیم و فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی متنوعی در مورد دانشجویان دانشکده، در مورد روند سطح فرهنگ اسلامی، سطح علمی، مشکلات مختلف دانشجویان در مقاطع مختلف و ارائه راهکار و پیشنهاد و راهنمایی دانشجویان در آن زمان مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گرفت که آثار بسیار مثبتی داشت. از طرفی با توجه به نیاز دانشکده به فعالیتهای فرهنگی، علمی، تربیتی، اجتماعی در مکانی مناسب سالن حضرت فاطمه زهرا (س) را در دانشکده با تامین بودجه سه میلیارد و پانصد میلیون ریالی که از خارج دانشگاه تهیه کردم و بدون کمک مالی دانشگاه این تالار در سال 1389 ساخته شد که مورد استفاده دائمی در دانشکده و دانشگاه جهت فعالیتهای فرهنگی و سایرفعالیت های مختلف می‌باشد.
- با توجه به سوابق چند دهه‌ای شما، چه به عنوان دانشجو و چه به عنوان استاد مدیریت صنعتی در آکادمی چنانچه تجربه یا نکته‌ای در این دوران دارید، بفرمایید.
به نظر من دانشجوی موفّق کسی است که خوب درس بخواند؛ خوب تهذیب اخلاق کند و خوب به ورزش بپردازد. من برای دانشجوی موفّق، چند شاخص دارم. البته ممکن است یک جوان موفّق در خارج دانشگاه، معیارهای دیگری داشته باشد؛ یک اداری موفّق یا یک مهندس موفق، معیارهای دیگری داشته باشد؛ اما دانشجوی موفّق، به لحاظ دانشجویی، این است: باید خوب درس بخواند، به اخلاق و تهذیب نفس بپردازد، خوب فکر کند و درست تحلیل کردن، تحلیل درست را به دیگران منتقل کردن معرفتن‌شان را بالا ببرند سعی کنند در محیط خودشان اثر بگذارند؛ فعال باشند، نه منفعل؛ روی محیط ، اثر فکری و روانی بگذارند رابطه با خدا را جدّی بگیرند ورزش هم انجام دهند. به عبارت دیگر باید بپذیریم که دانشجو یا استاد برای موفقیت در هر فعالیتی که انجام می‌دهند، باید سرمایه‌گذاری کند تا بتواند موفق شود.
- لطفا بفرمایید زمینه‌ی تخصصی فعالیت شما چیست؟
رشتۀ تحصیلی من در مقاطع مختلف کارشناسی (رشته مدیریت صنعتی)، کارشناسی ارشد (مدیریت صنعتی) و دکتری (مدیریت صنعتی با گرایش مدیریت تولید در کلاس جهانی) و فوق دکتری مدیریت صنعتی بوده است و این رشته یکی از مهم‌ترین رشته‌های مدیریتی است و از جهات مختلف حائز اهمیت است. این رشته ترکیبی از دیگر رشته‌های مدیریتی است، و نقش کلیدی در بهبود عملکرد سازمان‌ها و صنایع و کارخانه‌ها دارد، و از طریق بهینه‌سازی فرآیندها و مدیریت منابع، باعث افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها می‌شود. همچنین، مدیران صنعتی مجرب به راحتی می‌توانند با چالش‌ها و مشکلات موجود در محیط صنعتی مقابله کنند و تصمیمات مناسب برای پیشرفت کسب و کارها اتخاذ کنند. رشته مدیریت صنعتی یکی از رشته های محبوب در حوزة علوم اجتماعی و مدیریت است، و دارای مسئولیت‌های زیادی است، زیرا کلیة فرآیندهای مختلف را در یک سازمان اداره می‌کند، برای مثال، کاهش هزینه‌های تولید، بهبود رقابت‌پذیری، دستیابی به اهداف کسب‌وکار، بهبود تصویر برند، استفاده بهینه از منابع، کیفیت برترو تصمیم‌گیری برتر.
- لطفا در زمینه‌ی تخصصی خودتان و ارتباط آن با دانشگاه را تشریح نمایید؟
سازمانهای امروز، در گذر از یك تغییرات انقلاب‌گونه از عصر صنعتی به عصر اطلاعات هستند. ورود به بازارهای جهانی، یکی از مسائل مهم كشور است، كه ذهن مدیران را به خود مشغول كرده است. كالاهای ساخت كشورهای مختلف، مرزهای سیاسی و ملی را طی می‌كند، و به دست مصرف‌كنندگانی می‌رسد، كه ممکن است از نظر فرهنگی و نژادی، هیچ قرابتی با تولید كنندگان نداشته باشند. اهمیت مدیریت در قرن بیست‌ویکم ضرورت تولید محصولات رقابتی و در كلاس جهانی را اجتناب ناپذیر می‌كند. مدیریت كلاس جهانی كه از آن به عنوان انقلاب مدیریتی و صنعتی قرن بیست‌ویک نام می‌برند تاكید بر چند عامل، مانند کیفیت، سرعت، قیمت، انعطاف، نوآوری و خدمات دارد كه مهم‌ترین ثروت در هزارة سوم و عصر جدید می‌باشد، به‌طوری‌که مدیریت ناب و چابک پیش‌نیازهای مدیریت کلاس جهانی می‌باشند. سازمان‌ها باید بتوانند هرچه سریع‌تر نیروهای داخلی و منابع را برای همسویی با تغییرات محیط آماده كنند و به صورتی چابک به تغییرات پاسخ دهند. كلاس جهانی ساختار فعل و انفعالات بین واحدهای سازمان‌ها را، مشخص می‌كند، كه چه چیزی مرز بین سازمانهای كلاس جهانی و دیگر سازمان‌ها است. چرا برخی سازمان‌ها تحت حاكمیت معماری سازمان هستند، و برخی از آنها تحت حاكمیت معماری بازار قرار دارند. مدیریت كلاس جهانی به طور اتوماتیك یك سیستم تجــزیه‌پذیر نیست، زیرا می‌توان سیستم‌ها را به ماژول‌هایی تقسیم كرد، كه فعالیتهای داخلی آنها نسبت به فعالیتهای داخلی دیگر ماژول‌ها كاملاً وابستگی داشته باشد. برخي فعاليت‌هاي مرتبط با توليد (کالا) در کلاس جهاني شامل موارد زير است: طراحي در کلاس جهاني، کارخانه در کلاس جهاني، دانشگاه در کلاس جهاني. همچنين برخي فعاليت‌هاي مرتبط با خدمات در کلاس جهاني به شرح زير است: بانک در کلاس جهاني، بيمه در کلاس جهاني. لذا در ارتباط با تخصص اینجانب با دانشگاه باید به این نکته توجه کنیم که مفهوم دانشگاه در کلاس جهانی در بسیاری از دولت¬ها و همچنین دانشگاه¬ها¬ی بسیاری از کشورها مورد توجه جدی قرار گرفته است و ایده¬ای است که اکنون در سیاست¬ها و استراتژی¬های آموزش عالی کشورهای مختلف به شدت به آن پرداخته می¬شود و برای دستیابی به آن راهبردهای مختلفی در سطوح ملی و نهادی طراحی و اجرا می¬شود و بسیاری از دانشگاهها در جهان موفق شده‌اند در کلاس جهانی قرار گیرند. به‌طور کلی، ایجاد یک بازار جهانی برای دانشجویان، جستجوی مداوم برای بودجه پژوهش و آرزوی دائمی کسب اعتبار و همچنین تمایل دولت¬ها برای ایفای نقش دانشگاه¬ها در رشد اقتصاد ملی و رشد تولید ناخالص ملی عناصر مهمی برای جذابیت ایدة دانشگاه درکلاس جهانی می¬باشند که یکی از کاربردهای تخصص اینجانب در دانشگاه است.
- حضرت‌عالی از اساتید فعال در زمینۀ ارتباط با صنعت هستید. ارزیابی کلی شما از وضعیت فعلی دانشگاه‌های ما از حیث ارتباط با صنعت چگونه است؟ چه نقد و نظری در این مورد دارید؟
در روند تاریخی، از دیدگاه صنعت، دانشگاه محلی برای آموزش و شناسایی منابع انسانی آینده می‌باشد. با تحول نظام‌های اقتصادی جهان، شرکت‌ها و صنایع به همکاری با دانشگاه‌هایی تمایل پیدا کرده‌اند، که با استفاده از دانش و تکنولوژی به انجام پژوهش می‌پردازند. ارتباط صنعت و دانشگاه منافع زیادی برای دانشگاه در بر دارد، و به همین علت مورد توجه دانشگاهها قرار گرفته است. نقش و اهمیت دانشگاه بدین دلیل است چون دانشگاه محل تربیت نیروی انسانی متخصصص و ماهر به معنای واقعی کلمه است، و اگر این نیروی متخصص بتواند دانش و مهارت خود را در عرصه تولید و صنعت به کار برد، موجب پیشرفت خواهد شد. صنعت هم به نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص برای مشاغل فنی و مدیریتی، و هم به تحقیق و توسعه نیاز دارد. بنابراین اگر توانمندی‌هایی که در دانشگاهها وجود دارد، برای رفع نیازهای جامعه استفاده شوند، گام‌های مهمی برای توسعه ملی برداشته می‌شود. در مجموع می‌توان اینگونه استنباط کرد که تقویت رابطه صنعت و دانشگاه ، از عوامل مهم در پیشرفت هر کشور است، این در حالی است، که با وجود توان بالقوه بالا این ارتباط با اندازه کافی وجود ندارد. دروس مدیریت کارخانه و مدیریت تولید را که اینجانب در دانشگاه ارائه می‌کنم دانشجویان را در جهت اهداف فوق به سازمانهای تولیدی و خدماتی هدایت می‌کند.
- اصولا نقش علم مدیریت در کشور ما چیست و چه باید باشد؟
اهمیت مدیریت در سازمان‌ها بر کسی پوشیده نیست. دولت در اداره امور اجرایی، نقشی مهم و تاثیرگذار در فعالیتهای سیاسی، علمی، اقتصادی، اجتماعی و در نهایت پیشرفت و توسعه کشور دارد، چرا که تنها با مدیریت علمی و دانش‌مدارانة مدیران اجرایی است که امور جامعه سامان می‌گیرد، زیربناهای اقتصادی استحکام می‌یابند، زمینه برای رشد و تعالی انسان‌ها در قلمرو ارزش‌های دین مهیا می‌شود و همگان به سعادت دنیوی و اخروی دست می‌یابند. لذا اگر در این راه آگاهانه و طبق دستورات دین مبین اسلام، مدیران اجرایی را به درستی انتخاب شوند، یقینا زمینه برای پیشرفت و تعالی همه جانبه در سطح جامعه فراهم خواهد آمد. به طور مثال، مدیریت علمی حضرت یوسف، در ماجراي حضرت يوسف زماني كه ايشان عزيز مصر بود پس از هفت سال پر آبی، مدت هفت سال خشك سالی شديد و قحطي روي داد، به طوري كه همه مزارع خشك و بی‌محصول شدند، نكته اين‌جاست كه آن‌چه سبب نجات مردم كشور مصر از قحطی و گرسنگی و همچنين پيشرفت و ثرتمندي حكومت مصر ش ، مديريت علمي و دانش‌مدار يوسف بود كه در ساية برخورداري از علم الهي به دست آورده بود . لذا دانشی شدن مدیریت طریق اداره امور در قرن 21 است. داشتن قدرت تولید دانش در کشورهاست که نهایتاً به برتری اقتصادی و سیاسی در عرصه جهانی منجر می‌گردد. مدیریت باید خود را به تخصص‌های لازم مجهز نماید، و از نیروهای توانمند علمی و مجرب بهره گیرد. با ذهن‌های ساده‌اندیش و ناتوان نمی‌توان به حل مسائل پیچیده قرن 21 اقدام نمود. چگونه می‌توان دولت و سازمانهای مختلف را در ابعاد مختلفی چون کیفیت، هزینه، زمان، نوآوری، انعطاف و خدمات به طور همزمان هدایت کرد تا در زمره بهترین در جهان باشد. این نیازمند تخصص مدیریت کلاس جهانی است و باید مجهز به آگاهی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فنی در معیارهای جهانی باشد، تا بتواند منافع سهام‌داران و مخاطبان خود را در کنار منافع جهانی بهینه سازد. در قرن 21 دانشی‌شدن مدیریت تنها راه بقا محسوب می‌شود. نقش مدیریت باید چابک، توانمند و دانشی باشد. این چنین مدیریتی از کلیه نیروهای موجود بهره می‌گیرد و به کمک توانایی آنها و ساماندهی کارآمد، در تشکل‌های خصوصی، عمومی و مشارکت مردمی با قدرت ظاهر می‌شود،و بهره‌وری خود را از طریق دانش بنیان شدن ارتقاء می‌بخشد.
- سخن آخر
از شما و همکاران‌‌تان در دانشگاه تشکر می‌کنم. کاری که شما انجام می‌دهید ارزشمند است و حتما نتایج مفیدی برای محیط دانشگاه و سایر سازمانهای بیرونی خواهد داشت. در قرن 21 دیگر هیچگونه فعالیت اقتصادی نیست که صرفاً محلی باشد. سرمایه‌گذاری تولید، مصرف و توزیع در قلمروهای جهان شکل می‌گیرند، و تحقق می‌یابند. مسیر پرفراز و نشیب نظریات مدیریت و عبور آن از قله¬هایی مانند مدیریت سنتی به مدیریت علمی و بالاخره مدیریت کلاس جهانی، نوید فضای با ثباتی را در عرصه مدیریت می‌دهد، که تصویری خوش‌بینانه را فراروی جامعه قرار می‌دهد. زمانی که به نقش مدیر به عنوان یک کاتالیزور برای دستیابی به اهداف و تسهیل امور اهمیت داده شود، و از سویی دیگر در انتخاب مدیر به عنوان نیروی پیشران مجموعه، به اندازه کافی دقت شود، رسیدن به دانشگاه در کلاس جهانی با اجرای اصول آن می‌تواند اتفاق بیفتد، و تغییرات شگرفی در این حوزه ایجاد نماید. برای موفقیت صنعت مانند تولید خودرو ، و خدمات مثل دانشگاه ، بانک بیمه، بیمارستان و اموری از این دست تنها یک راهکار اصلی و اساسی وجود دارد و آن هم اجرای دقیق اصول مدیریت کلاس جهانی است.
اطلاعات جامع در کلینیک مدیریت كلاس جهانی در آدرس زیر در دسترس است:
https://wcm-society.com/
مصاحبه: علی کاویانی، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی